خلاصه بخش سوم و چهارم رساله

در را ستـا ی منا سـبا ت هـمـه جا نبه تركمنستان - ايران :ه

اين مقاله خلاصه ای از فصل سّوم پايان نامه دوره دکترای علوم تاريخ در موضوع " اوضاع اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و اتنولوژی ترکمنصحرای ايران (از قرن بیستم میلادی تا 5 ساله اوّل قرن بیست و یکم ميلادی)" ميباشد. اين فصل از موضوع پژوهشی در اين پايان نامه مربوط به "آغاز و رشد مناسبات همه جانبه ترکمنستان مستقلّ با جمهوری اسلامی ايران" ختصاص داده شده است که حاوی بيش از ١٢٠صفحه از موضوعات مبرم و جاری ايّام خود را دربر ميگيرد. جهت اطلاعات بيشتر از کمّ و کيف اين فصل از پژوهش علمی که فهرست آن در این لینکً درج گردیده است، میتوانید اجمالاً مطالعه کنید. همچنین لازم به يادآوری است که اين پايان نامه به زبان ترکمنی و به حروف لاتين الفبای رسمی جمهوری ترکمنستان مستقلّ تحرير شده و در هيئت علمی انستيتوی پژوهشی تاريخ تحت پوشش کابينه وزيران ترکمنستان به تصويب رسيده است. همچنين ايّام تنظيم اين مقاله به زبان فارسی در همان تاريخی است که در امضاء ذيل داده شده است. ...

* مـتـن مقاله:

در روند شکل گيـری تاريخ انسـانها در مقاطعی از دوران، حاکميّت زور بر بخشی از اين کره خاکی سايه می افکند و گروهی از انسانهـا و طوايف هم طيف را از هـمديگر به جدائـی می اندازد و به بيـگانگی می کشاند. اين روند از قرن چهاردهم ميلادی از غرب بر عليه شرق غنی جهت تسخير بازارهای پر گنج اين سرزمينهـا شـروع شــد.

با شکل گيـری دوره امپرياليـستی دنيـا با تقسيـمات جغرافيـائـی جديـدی مـواجـه می شـود که شرق و غـرب خواهـان جـدائی هرچـه بيـشتر اين عناصـر و عوامـل هم طيـف از همـديگرگـرديـده بود. تا جائـيکه در جهت تجـزيه فرهنگ و تمـدّن ديرپای دنيـای اسلام به تفکيک اين ملل مسلمـان می نـشيند. تا اينکه سـقوط جـبری بخشی از استـکبار تاريخ را دوباره در هم آوائـی اين ملل به حرکت در می آورد. ...

پـس از يک قرن و اندی اين ملل يگانگـی خودرا با ملل هم کيش و همـجوار خود باز می يابـد.

با سقوط شوروی سابق از بطن آن پانـزده جمـهوری مستقلّ بر می خيـزد که عمدتاً ملل مسـلمان و هم طيف می باشـند که يکی از آنهـا در آسـيای مرکزی نزديکـترين و پر مرزتـرين همـسايه جمهـوری اسلامی ايران کشـور ترکمنـسـتان می باشد. ا همّيّت اين سرزمين در تاريخ ايران پر معناترين صفحـات درخـشان تاريخ ايران و ترکمنـستان را در خود جمع می بندد و اشتراک تفکيک ناپذيری برآن می بخشـد که تداوم آن شکل گيری روابط گُسـس ناپذير دو کشور هم کيش و برادر می باشـد.

اين سرزمينهـا بيش از ۷۰-۸۰ سال زير يوغ استحاله ملّی، دينی، تاريخی و استثمار اقتصـادی بسر برده اند که وقتی ريش سفيدان آن بعد از استقلال مسـئله را مطرح می کردند، می گفتـند که : « تاسّ گيديپديک !» يعنی نزديک بود از بين برويم.

شروع روابط با همسايگان در تاريخ جـديد اين کشور از ا همّيّت بالائی برخوردار است. از آنجائيکه روابط همه جانبه با جمهوری اسلامی ايران ا همّيّت ويژه ای به خود گرفته است در اين راسـتا پژوهشهای علمی و تاريخی نيز صـورت می گيرد.

مقاله حاضـر مقدّمـه بخشی از اثـر " آغاز و رشد مناسبات همه جانبه ترکمنـستان مستقلّ با جمهوری اسلامی ايران " است که از همان اوايل استقلال ترکمنـستان آغاز شده و ۱۰ تا ۱۲ سال را در بر می گيرد. در اين مـدّت همکاريهـای مثمر ثمـر دو جـانبه نتايج مطـلوبی داشته است که تداوم آن در سعادت و نيکبختی اهـالی دو کشـور مؤثّـر اسـت.

در دوران عصر استقلال ترکمنستان جهت سوق دادن اين کشور در همسوئی با شتاب تحوّلات جهـانی طالب چنان شخصيـّتی بود که ضـرورت تاريخ آن را به صـحنه سياسی کشور وارد کرد.

هنوز قوانيـن سـابق بطـور کامل محو نشـده بود که با تلاشهـای جـناب آقای صـفرمراد نيازوف ( ترکمنباشـی) زيربنای اوّلين جـّرقه های اسـتقلال در سالهـای ۱۹۸۵-۱۹۸۷ بسته شد. نتيجه تداوم اين تلاشـها در بيست و دوّم ماه اوت سال ۱۹۹۰/ م. با به رسميّـت شناخته شـدن " جـارنامه اسـتقلال" ريشه دوانيـد. در نتيجـه ايـجاد زمينه، ضرورت رفت و آمدهای برادری و دوستی با هموطنانيکه در کشورهای همسايه زندگی می کنـند، در ماه مه سال ۱۹۹۱ " جمعيّت اتحـاديّـه انسانی ترکمنهـای دنيا" تأسيس گـرديد که زير بنای مناسبات همه جـانبه با کشورهای همسايه دوست و برادر می باشـد. در همان ايّـام يعنی از سالهای ۱۹۹۰ روابط و مناسبات همه جانبه در تمامی رشته ها و بخشهای اجتماعی و اقتصـادی با جمهوری اسلامی ايران آغـاز و راه اندازی شـد. ديدار و مسافرتهای رسمـی مکـرر جناب آقای صـفرمراد نيـازوف ترکمنباشی به جمهوری اسلامی ايران در جهت استحکام دوستی و بهـبود بخشـيدن به مناسبات فيمابين دو کشـور از جمله تلاشهای صـادقانه دوستی و برادری می باشد که تأثيـر تاريخـی بر روابـط دو کشور برجای گذاشته بود. اساس مناسبات ديپلماتيک ترکمنـستان در سياست خـارجی خود با جمهوری اسلامی ايران بر پايه درک کامل همـديگر، باور و اعتماد متقابل پايه گذاری شده است و در جهـت رشـد و توسعـه اين روابط در چنين راسـتائی گام برداشتـه می شـود.

از نکته نظر فرهنگ و اتنولوژی در عامترين شکل خود، آداب و رسوم جاری، اين دو ملّـت را هرچـه بيـشتر به هم پـيوند و نزديکتر می کنـد. روابط و مناسبات دوستی، همياری و کمـک به هـمديگر در عـرصه های همکاری اقتـصادی و بازرگانی، صنعت و کشاورزی، توليـدات نفت و گاز، خـدمات بانکی، رشـد و توسـعه راه و ترابری و حلّ و فصـل مسالمت آميز مسائـل مربوط به منافع طرفين می تواند الگو و نسخه بسيار جالب دوستی و برادری باشـد.

بنا به نقل کارشناسان سياسی – اقتـصادی جـمهوری اسلامی ايـران ، " ترکمنـسـتان در محدوده « راه ابريـشم » واقع شده است که کشورهای آسيای شرقی را به کشورهای اروپائی مرتبط ميکند. از طرف ديگر از طريق بندرگاههـائيکه در کناره های دريای خـزر واقع شده است می تواند به دريای سـياه و درياهای آزاد راه يابد. همچنين از طريق ايران نيز در آبهای خليج فـارس می تواند حضـور داشته باشـد. از اين نظر کشور ترکمنـسـتان می تواند مرکز مناسبی جهت حـمل و نقل کالاها به نقاط مختلـف دنيـا باشـد."۲

از يک طرف امکان دسترسی اين دولتهـای تازه استقـلال يافته از طريق مسير راه و ترابری ايران به منطقه جنوبی يعنی مراکز بندری خليج فارس، از طرف ديگر پروژه کوتاه کردن مسير راه آهـن از جانب جمهوری اسلامی ايران که کشورهای همسايه ای مثل پاکـستان، ترکيّه و آذربايجـان را به هم مرتبط می کند با سرعت راه اندازی می شـود. اگر بطور کلّـی طبق طرح و برنامه هائيکه بدان اشاره گرديد در نطر بگيريم ، پيش بينی می شود که طول راه آهنهای کشوری ايران بالغ بر ۲۳ هزار کيلومتر خواهـد بود.

ايـران در عين حال به اقدامات دراز مـدّت خود برای تکميل و نوسـازی شبکه راه آهن کشور ادامه می دهـد تا با کوتاه کردن بيشتر و زمان حمل و نقل و انتقالات از داخل کشور به بنادر بطور همزمان ديگر فضاهای خالی در زنجيـره عظيم فرا قارّه ای خطوط ارتباطی را با ساخت ديگر بخشهای ارتباطی پر کنـد.

روی هم رفته با اين پروژه طول شبکه راه آهن کشوری که به حـدود ۲۳ هزار کيلومتر بالغ می گردد که دستکم قريب به چهار برابر راههای موجود امروز کشور ( ۶۷۰۰ کيلومتـر) افـزوده ميشود.

در تداوم عملی اين پروژه ها در مراحل اوّلـيّه بِلکُل تمام آسيای مـرکزی بِلاخـص برای ترکمنستان جهت توسعه و رشد، زمينه و شرايط چشمگيری بوجـود می آيد که نمايانگر آينـده روشن اين مناسـبات می باشـد.

در دوازدهم ماه اکتبر سال ۱۹۹۰ صفرمراد ترکمنـباشی هيئت کارشناسان استانهای مازندران و خـراسان جمهوری اسـلامی ايران را به حضـور پذيرفتند. اعضای هيئت شامل استاندار استان مازندران جناب آقای سـيّد اسمعيل معنوی ( مانوی) رياست هيئت را بعهـده داشته و نمايندگان فعّـال تجارت و بازرگانی و اتّحاديّه های شـرکتها در آن مجلس حضـور داشتند. مهمانان از تأثيری که کشور ترکمنستان بر آنها گذاشته بود اظهـار خوشنودی کردند. بنا به نقل خودشان، آنها متوجّـه شدند که اينجـا نيز در جهت راه اندازی روابط همه جانبه و رشـد آن شرايط بسيار مناسبی وجود دارد. برای اوّلين بار بين جمهوری اسلامی ايران و ترکمنستان فيمابين استانهای همجـوار دو کشور در جهت تحکيم و همکاری اقتصـادی ، تجارتی، علمی – فنّی و خـدمات فرهنگی چند فقره قراردادنامه به امضـاء رسـاندند." ه همچنين در بيست و دوّم ماه سپتمبر سال ۱۹۹۱ص .آ. نيا زوف جهت افـتتاح تردد عـمومـی مرز دولتی ايران و ترکمنستان در سرحدّات باجـگيران حضور يافتند. اوبرای نمايندگــان استان خراسـان جمهوری اسلامی ايـران از راه اندازی متداوم اين مناسبات اظـهار اعتمـاد کردند.

اين واقعه بعنوان شـروع مناسب روابط اقتصـادی، فرهنگی و ديگر مناسبات بين دو کشور گـرديد. يک سال بعد از اين واقعـه افـتتاح و باز گشائی مرز ايران و ترکمنـستان در سر حـدّات گودوراولوم ه( مرز پل) نيز جهت تردد خودروها تأثير بسزائـی در روابط دو جانبه برجای گذاشـت.

عـموماً، بنا به ضرورت زمان، از روابط دو جانبه اين دو دولت نتايج مثمر ثمری حاصل می شود که تبيـين يگانگی فرهنگی، روحی، اجتماعی و اقتصادی آن است.هپس محـّرز است که، ميل و علائق صـادقانه ترکمنـستان به عنوان يک دولت مستقلّ در راه اندازی فعّال همکاريهای همه جانبه با همسايگان به ويژه با همسايه جنوبی خود، ريشه های وابستکی تاريخی بين خلقهای ايران و ترکمنستان و يگانگی روحی و ملّی، آنهـا را به هـمديگر پيوند می دهـد.

با افتـتاح و شروع به کار سفارت جمهوری اسلامی ايران در ترکمنستان به تاريخ اوّل ماه دسمبر سال ۱۹۹۱ و باز گشائی شعبه بانک صادرات ايران در عشق آباد همچنين خطوط هواپيمـائی تـهران – مشـهد – عشق آباد، راه اندازی ارتباطـات تلفن و تلگـراف، گسـترش روابط فرهنگی و ديگر مسائـل مربوط به روابط همه جانبـه بين دو کشور شعله بر می کـشد.

در ايّـام احـراز استقلال ترکمنستان جناب آقای ع. ه. رفسنجـانی برای ديدار و ملاقات از ايران از جناب آقای صـفرمراد تـرکمنـباشی دعوت رسمی بعمل آوردند. تدارکات اين ديدار و مسـافرت به عنوان استقبال رسمی با آداب کامل ديپلماتيک از رئـيس جمهور يک دولت مستقلّ از جـانب ايران تـشريح گرديد. اين استقبال نه در چهارچوب به رسميّت شناختن استقلال ترکمنـستان در بيست و يکم ماه دسمبر در سال ۱۹۹۱ ميلادی از جانب ايران، بلکه داشتن علائق و حسن نيّت در جهت رشد مناسبات همسايگی بين دو کشور اعلام و عنوان گرديد.

بعد از اين وقايع و ديدارهای تاريخی به امـيد رشد و شکوفائـی اقتصـاد جامعه در جهت توسعه روابط و مناسبات اقتصادی و بازرگانی فيمابين دو کشور قدمهـای مستحکمتری برداشته می شـود. در پی اين تصميمـات مخصـوصاً در بخش معادن نفت و گاز استفاده از بهره دهی مفيد و سيستماتيک در جهت منافع متقابل پيش بينی های معقول و مقبولی اتـخاذ گـرديد.

در هنگام مسافرت جناب آقای صفرمراد ترکمنـباشی در چهارم ماه ژولای سال ۱۹۹۵ به جمهوری اسلامی ايران راجع به تهيّـه و راه اندازی خط لوله گاز طبيعی کؤرپه جه – کردکوی را به توافق رسـيدند. برای صـدور و ارائـه منابع و ثروتهای طبيعی ترکمنستان به بازارهای جـهانی از جانب ايـران به عنوان يگانه دروازه منحصر به خـود تهيّـه و تنظيم پـروژه اين خط لوله انرژی را تا احـداث و راه اندازی دستگاهـها، ساختمان آن به عهـده گرفتـه شـد.

۸۰ % درصد از مخارج و هزينه های احداث ساختمان معادن گاز و لوله کشی خطوط گاز تا مسافت ۱۴۰ کيلومـتر را ايران به عهـده خود می گيرد. در قبال آن ترکمنستان بالغ بر ۸ ميليارد متر مکعب فروش و صـدور گاز را تا ۲۵ سال تضمين می کند. تمامی هزينه ها و مخارج احـداث خطوط لوله گاز در خاک ترکمنستان بعد از ۳ سال فروش آن به ايران باز پرداخت می گردد.

زمينه اين همه ترويج و توسعـه های اقتصـادی ره آورد ديدارها و ملاقاتهای خستگی ناپذيری بود که بين رؤسـای دو کشور جريـان داشـت.

برای مثال، در ماه فوريّه سال ۱۹۹۲ ص. ع. نيـازوف با رئيس جمهور وقت ايران ع. ه. رفسنجانی ملاقات کردند. در اين ديدار حول و حوش انتقال خط لوله گاز از طريق ايـران و ترکيّـه تا کشورهای اروپائی، راه اندازی خط آهن مشـهد-سرخس – تجن و هم چنـين تبديل و توسعه مرزهای تردد تا حـدّ بين الـمللی مذاکره و تبادل نظر کـردنـد.

بدين ترتيب همکاريهای همه جانبه ايـران و ترکمنستان در عـرصه اقتصـادی به کمال ثبات سياسی خود تبديل و در راستای رشد مناسبات ديپلماتيک بين دول در منطقـه ياری می رسـاند.

راجع به آينـده پروژه خط لوله گاز کارشناسـان و مـهندسيـن ايـرانی که در ترکمنستان مستقلّ مشغول فعّـاليّت هستند، چنين اظهار می دارند : " در حال حاضـر توان انتقال گاز اين خط لوله در طول شبانه روز ۱۰ ميليون متر مکعب می باشـد. وليکن اين مقدار از انتقال گاز بعداز تأمين تحکيم و بازسـازی بعضی از خطوط و ادوات آن تا ۲۶ ميليون متر مکعب رسـيده و توان انتقال گاز اين خطوط تا بالاترين حـدّ خود افـزايش می يابـد."

در تحـوّلات دهه اخيـر مهمـترين وظيفـه ای که برای رهبری ايران مطرح شـد، ساخت يک مسير ارتباطی مرکزی در شبکه راه آهن بود تا مسيرهای آسيـا و آسيای مرکزی را به شبکه راهـهای ايـران مرتبط سـازد. اين وظيفه در ماه مه سال ۱۹۹۶ با افتـتاح مسيـر « مشـهد- سـرخس – تـجن» با موفقيّت به انجـام رسيد. سی تن از سياستـمداران عاليرتـبه جهـان از جمله بسياری از رؤسـای جمهور در مراسم افتـتاح اين مسير که در عين حال شرايط افزايش شديد سطح تجارت با آسيای مرکـزی، روسيّـه و چين را فراهم می آورد، شرکت کـردند.

نماينده وزير خارجه ايـران در اجلاس « پل کشوری » در ماه مه سال ۱۹۹۶ که در پکن برگزار گرديد، گفت : " با راه اندازی اين خط آهن، بندر ليانيونگا که در شرق چين با عبور از شهرهای ارومچی، آلما آتا، تاشکند، سـرخس، مشهـد و تـهران به بندر عبّـاس در خليج فـارس می پيوندد؛ و به اين ترتيب باز شـدن راه کشورهای محصـور در خشکی آسيای مرکزی به دريا، اين مسير با عبور از تـهران و استانبول امکانات دسترسی به کلّ اروپا تا روتردام را فراهم ساخته است." وی با غرور اين مسير ارتباطی ۳۰۰ ( سيصد) کيلومتری را " جـادّه ابريشم آهنيـن " نامـيد." ۳ در شـرايط صـلح و امـنيّت کشورهای دنيا مخصـوصاً کشورهای همسايه تا چـه حـدّ به همديگر وابسته بوده و در نتيجه همکاری و هميـاری باهم تا چه اندازه رشـد و شکوفائـی مطلوب و معقول حـاصل می شـود فاکتهـای يادآوری شده فوق گواه بر آن اسـت.

درحاليکه گشايش « جادّه ابريشم آهنيـن» برای جماهير آسـيای مرکزی افـزايش شديد تـجارت آنـها و برای ايـران، دو برابر شدن حجم حمل و نقل کالا را به ارمغان آورده است، گشايش راهـهای ارتباطـی جـديد از طريق خطوط لوله، برای آينده اقتصـادی جمهوريـهای محصـور در خشکی نقش تعيـين کنـنده ای دارد.

در بيست و نهم ماه دسمبر سال ۱۹۹۷چنين خط لوله ای گشايش يافت. آقای خاتمی رئيس جمهور وقت ايران و " نيـازوف" رئيس جمهور ترکمنـستان به اتّفـاق انتقـال گاز از جمهوريهای آسيای مرکزی به ايران را به مرحله اجـراء درآوردنـد. طول مسير آن دويست کيلومتر است و گاز « کؤرپه جه» واقع در غرب ترکمنسـتان را به « کـردکوی» در اسـتان گلـستان ايران منتقـل می سازد. بر اساس تصميمات متخذه، در مراحل اوّليّـه ترکمنـستان در طول يک سال سـه ميليـارد متر مکعب گاز به ايران صادر خواهد کرد. وليکن اين ميزان از صـادرات گاز در آينده بالغ بر ۱۲ ميليارد متر مکعب خواهد رسيد.

در همان هنگام وزرای انرژی دو کشـور ايران و ترکمنـستان به اتّفاق همتای ترک خود پروتکل قابليّت اجرای پژوهشی پـروژه را در مورد بيش از ۱۵۰۰ کيلومتر خط لوله برای انتقـال گاز ترکمنـستان به اروپا از طـريق ايران و تـرکيّـه به امضـاء رسـاندند.

در صورت اجـرای اين پروژه که دارای هـزينه ۱/۶ ميليـارد دلاری می باشد از طريق اين خط لوله روزانه امکان صـدور ۹۰۰ هزار متر مکعب گاز به بازارهای جهـانی مقدور می گـردد.

عمليّـاتی چون نوسـازی و بازسـازی توان معادن نفت و گاز و استاندارد جهانی کردن توليدات نفت کارخـانه و دستگاهـهای پالايشگاه نفتی ترکمنـستان از جانب مهنـدسين فنّی ايـران پيش برده می شود. در تداوم عمـليّات بازسازی استحکامات پالايشگاه نفت شهرستان ترکمنبـاشی در استـان بالـکان براسـاس عقـد قراردادنامه فيمابين جمهوری اسلامی ايران و ترکمنستان مستقلّ مهنـدسين فـنّی ايـران در ماه مه سال ۱۹۹۹ مشغول سـاختمـان پالايشگاه تولـيدات بنزين شده بودنـد.

در گفتگويی که از جـانب خبرنگار خبرگزاری " جمهوری اسلامی " با سر مهندس کلّ سـاختمان اين پالايشگاه آقای سـيّد محمـود امام زاده بعمل آمده، ضمن اظهار اينکه مبلغ کلّ نـرخ اين پروژه بالغ بر ۵۰ ( پنجـاه) ميليون دلار آمريکا می باشـد گفت که : "براسـاس اين قراردادنامه پروژه اين ساختمان در مـدّت ۲۷ ماه به اتمام رسيده و مورد بهره برداری قرار می گيـرد.

عمـلـيّات و خدمـات طرح فنّـی – مهندسی و نقشه برداری آن از سوی « شرکت مهنـدسی عمـران ملّـی نفت ايـران » پيش برده می شود. هتا اين مدّت مشترکين مسئـول طرفين ترکمن از پيشـرفت اين پروژه و تدارکات سـاخت آن از جـانب مهندسين ايران و شرکت آنها در پيشبـرد عمليّـات بازسازی رضايت کامل دارند.

همچنين از جانب مهندسين و متخصّـصّين جمهوری اسلامی ايـران بازسازی استحکام شاهـراهـها و توسعه شاهراهـهای جـديد و قديم، روابط تـجارتی و بازرگانی و خـدمات نقل و انتقالات راه و ترابری همکاريهای همه جـانبه به مرحـله اجـراء گذاشـته شـده اسـت. اجرای تعهـدنامه احـداث شاهـراههای جـديد و پر تردد ترکمنستان مستقلّ به عهـده شرکت « دوبـرال » واگذار شده است. اين شرکت عمليّـات احداث راهـهای جديد و قديم را در اسرع وقت با سرعت چشمگيری به پيش می برد. ساختمان اين راهـها طبق آخرين تـجارب استانداردهـای جهانی و با کيفيّت بالا سـاخته می شـود.

طبق گزارش مطبوعـات ايران، در "حال حاضـر از جانب ايـران براسـاس همکاريهای همه جانبه در رشته های نفت و گاز، راه و ترابری، تلفن، بخش کَشاورزی، آب و انرژی توانيرو و بخش صنعت، خـدمات و همکاريهای شايسـته ای را به مورد اجـراء گذاشته شده اسـت."

در اوايل ماه ژانويه سال ۱۹۹۸" نيـازوف" رئيس جمهور ترکمنـستان اعلام کرد که : " روسيّه نيز در اين پروژه ۱/۶ ميليـارد دلاری شـرکت می کند. روسـيّه در احداث خط لوله ای که با عبور از ايران از ترکمنستان به ترکـيّه می رود، مشارکـت خواهـد کرد. اين کار با مشکل روبرو نمی شود. ... زيرا بازار نه تنها قابليّت جـذب گاز ترکمنستان، بلکه گاز روسيّـه را نيز دارد."[1] کمی پيشتر در بيست و هشتم ماه دسمبر سال ۱۹۹۷ رؤسای جمهور ايـران و ترکمنستان يک مسير کابل کشی در طول ۷۱۵ کيلومتر را نيز افتـتاح کردند. اين مسير بخشی از مجموع ۱۷ هزار کيلومتری شبکه ماوراء اوراسـيا می باشد که شانگهـای را به فرانکفـورت می پيوندد. به اين ترتيب پروژه ترکمنستان – ايران به بخش اصـلی شبکه ارتبـاطی اوراسـيا تبديل می گـردد.

قرارداد خـريد گاز که ساخت و تکميل زيرسـاخت مهمّ انرژی را برای هرسه کشور دربر می گيرد. در ماه اُگوست سال ۱۹۹۶ و در ديدار مقامات ايـران با « اربکان» نخست وزير وقت ترکـيّه منعـقد شد. دو کشور توافقنامه ای را به امضـاء رسانيدنـد که براسـاس آن ترکيّه گاز ايـران و ترکمنستان را بکشورهای اروپائی انتقال خواهد داد. بعلاوه آنهـا در مورد مبارزه با تروريسـم هم نقل و انتقالات با قاچاق کالا به اتّفاق نظـر رسـيدند. در زمان اين ديدار ايـران و ترکـيّه در مورد ايجاد خطوط آهـن ميان تبريز و درياچه « وان» و نيـز دستـيابی به جريان برق فشـار قوی تصميـم گيری کردند. اين طرح، شبکه های برق دو کشور را طوری به يکديگر مرتبط می سازد که ايـران بتوانـد به ترکـيّه برق صـادر نـمايد. از طرف ديگر ترکمنستان نيز می تواند برق مازاد بر احتياج خود را به استانهای شمالی ايران صـادر نـمايد.

با انتخاب سوّمين سفير تام الاختيار جمهوری اسلامی ايران جناب آقای درازگيسو به سفـارت عشق آباد ، اين مناسبات همه جانبه بين دو کشور وسعت و سرعت بيشتری به خود می گيرد. از جمله اجرای قراردادهای به تعويق افتاده ساخت سيلوهای مدرن با استانداردهای جهانی تا بهره برداری در چندين شهر ترکمنستان، تخصيص چندين هکتار زمينهای کشاورزی جهت کشت درختان زيتون، راه اندازی و حمايت از پايانه بارهای ايران در ترکمنستان به ويژه پايانه بار شهرستان عشق آباد که فعّـاليّتهای تجارتی در آن بعنوان الگوی بازرگانی جمهوری اسلامی ايران در آسيای مرکزی می باشـد. همچنين در اين رابطه شاهد ديگر فعّاليّتها و اجـرای قراردادهای اقتصـادی، فرهنگی و فنّی – مهنـدسی می باشيم.

سفير تام الاختـيار جمهوری اسلامی ايران در عشق آباد در مصـاحبه ای که با روزنامه کثيرالانتـشار « تـرکمنـستان» به تاريخ سيزدهم ماه نوامبر سال ۲۰۰۱ منتـشر شده بود، چنين اظهار می دارد: " بدون شکّ ريشه های قديمی فرهنگی، تاريخی و جغرافيائی تبديل به اساس پيوند و نزديکی مناسبات اهالی دو کشور می باشد. علی رغم فجـايع تاريخی، اين مناسبات و پيوندها که در طول اعصـار رواج داشت به فراموشی سپرده نشده و در شرايط نو دو باره برپا گرديده و تبديل به نيروی پيش برنده رشـد همکاريهای همه جانبه گرديد. ..." آقای سفير در ادامه سخنان خود چنين می گويد : " آن اقلام از قراردادها و توافقنامه ها که در بخشهای مهمّـی از قبيل تجـارت، اتومبيل، واحدهای نفت و گاز، اتوبانهـا همچنين ساخت صنايع سنگين و کليـدی که به مورد اجراء و بهره برداری رسيده است ما شاهد اعتمـاد و اعتـبار هردو دولت در اجـرای پروژه های جديد هستـيم که در سايه دوستی و احتـرام به منافع متقابل در چهارچـوب مناسبات بين هم و پر ثمر پيش برده می شـود. ..."

در راستای مناسبات همه جانبه " ايـران – تـرکمـن" حجم قابل ملاحظه ای از اين روابط را تبادل فرهنگی به خود اختصـاص می دهـد. در اين خصـوص در ايّـام ديدار و مسافرت وزير وقت " وزارت فرهنگ و ارشـاد " جمهوری اسلامی ايران جناب آقای دکتر مهـاجرانـی به ترکمنستان مستقلّ چندين قلم از توافقنامه ها و قراردادهای همکاريهای فرهنگی به امضـاء رسـاندند. از جمله برگزاری هفته فرهنگی، تبادل و برگزاری نمايشگاهـهای هنری، فرهنگی، موسيقی، تـئاتر و ديگر مناسبتهای مربوط به آن در بين هر دو کشور راه اندازی شـد.

در اين خصـوص حضـور مرکز رای زنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ايـران که در بهترين نقطـه شهر عشق آباد با سبک معمـاری ايـرانی ساخته شده است با انتخـاب دکتر غلام حسين غلام حسين زاده فعّـاليّتهای چشمگيری در جهت حمايت و همکاريهای فرهنگی به پيش برده می شـود. از جمله برگزاری چندين هـمايش و کنفرانس در راستای شناخت و کشف شخصيّتهای علمی، فلسفی، دينی و معارفين مشترک دو کشور چون ابو سعيـد ابوالـخير ( مهنه بابا )، خواجه نجم الّـدين کبری و همايشی نيز در موضـوع « زندگی و خـلّاقيّـت خواجه يوسـف همدانی ( يوسف بابا ) »برپا گرديد که تبيين اين همه اشتراکات تاريخی، روحی، معنوی و فرهنگی اهـالی دو کشور می باشـد. ...

در پايان آرزو می کنـيم که با چـاپ و نشـر اين همه فـعاليّـتهای همه جانبه بيـن دو کشـور دوست و برادر ، شمّـه ای از حقّ ميهن دوسـتی خودرا در سمت گيری رشـد اين روابط در راستای انسانـدوستانه و همسـايه پرستانه اداء کــرده باشــيم. ...

خــا نـگلـــد ی ا و نــق

کـا رشــنا س ا رشــد و کا نــد يــدای علوم تاریخ

ا نستیتـو پـژوهـشی تا ریخ تـحت پـوشـش کا بیـنـه

وزیـرا ن تـرکمنـسـتا ن – ۱/۵/۲۰۰۳/  مـیلادی

عـشـق آ بــا د